Kalıp hazırlama ve model uygulama derslerinde, öğrencilere temel kalıp üzerinden model uygulama ödevleri verilmiştir. Hazırladıkları bu ödevleri derste sunum yapmaları istenmiştir. Buradaki amaç öğrenciye model uygulama yeteneğini kazandırmak ve derste sunum yaparak öğrencinin öz güveni artırmaktır.
Bu kitap “Kerasus” yayınlarından 2013 yılında Türkçeye çevrilerek yayımlanmıştır. Temel kalıp hazırlamanın püf noktalarını değinerek pratik olarak anlatmaktadır. İşlem sırasında yapılan uygulamaların sebep ve sonuçlarını ayrıntılı olarak anlatmaktadır. Bu anlatım şekli ile hazırlayan kişide güven duygusu yaratmaktadır.
Serileme, Baz bedenin büyük ve küçük bedenlere çoğaltılmasına denir.Kalıp üzerinde büyültme ve küçültmelerin yapıldığı noktalara sıçrama noktası denir. Serileme işlemi yapılırken baz modelin model özelliklerinin bozulmamasına dikkat edilmelidir. Serileme oranları çocuk, erkek, bayan, büyük beden gibi insan vücut yapılarına göre değişiklik gösterir.
Modelist, hazır giyim firmalarında ürün kalıplarını hazırlayan, istenilen bedenlere serileyen, numune dikimi yapılan, imalat için teknik föy ve dikim talimatını hazırlayan kişidir.
Burada modelistin önemli görevlerinin arasında doğru serileme yapmaktır. Modelist tek bedende bir adet hazırladığı model çok iyi olabilir. Eğer bunu bedenleri çoğaltmada model özelliklerini veremez ölçülerini yansıtamaz ise başarısız olacaktır. Ayrıca toplu kesim yapılacağından firmaya maddi zarara uğratacaktır.
Aşağıdaki verilen tablodaki seri değerleri, için hazır giyim firmalarının iç piyasa veya müşteriden ölçü tablosu gelmediği takdirde kadın üst giyim (36-38-40-42) bedenler içindir.
Temel beden kalıbı oluşturmada pek çok sistemle karşılaşmaktayız. İnsan vücudu hareketli yapısı itibarı ile giysileri vücuda uyum sağlaması zahmetli, karmaşık ve tecrübeye dayalı bir uygulamadır. Özellikle üst bedende kolun hareketi bu işlemi daha da zorlaştırmaktadır.
Giysi kalıplarını oluşturmada vücut yapılarını göz önünde bulundurmak durumundayız. Vücudun rahat hareketini sağlayabilmek için kalıplara bolluk payı verilmektedir. Bolluk pay oranı artıkça giysi görünüşünde potluklar çoğalmakta, bu da görsel olarak iyi bir sonuç vermemektedir. Bundan dolayı mümkün olduğunca kalıpları, vücut hareketini de göz önünde bulundurarak bolluk payını en aza indirgeyerek kalıpları oluşturmak gerekir. Bu sebep de göz önünde bulundurularak piyasada esneyen kumaşların imalatı oldukça çoğalmıştır. Esneyen kumaşlarla hazırlanan kalıplar hem düzgün bir görünüş elde etmekte hem de vücut hareketini rahatlatmaktadır.
Burada hazır giyim sektöründe pratik olarak hazırlanan kalıp sistemi anlatılmaktadır. Piyasada ön ve arka kalıp üst üste çalışılmıştır. Burada daha anlaşılır olması için ön ve arka kalıp ayrı ayrı anlatılmaktadır. Kadın vücudunda önde göğüs olması ön kalıpta bir bolluk oluşturmak gerekliliği ortaya çıkar. Böylece ikinci aşamada ön kalıpta göğüs bolluğunu vermek için pens açılımı yapılmıştır.
Arka boyun açıklığı ön boyun açıklığından daha geniştir. Bunun sebebi giysinin arka tarafta boyna ön taraftan daha yakın oturmasıdır. Ayrıca arka yaka açıklığının fazla olması boyun hareketlerini rahatlatır. Özellikle yakasız modellerde (sıfır , ‘v’ yaka vb.) ön yakada potluklar oluştuğu gözlemlenir. Bu durumda kalıptaki ön yakadan bir miktar atılması gerekir. Bu durumda ön yaka açıklığı arka yaka açıklığından daha eksik çalışılmıştır.
Bu ölçülerde oluşan bu kalıp esnemeyen dokuma kumaşlar için hazırlanmıştır. Kalıp esneyen kumaşa kesilmek istenirse bolluk payı vermeden (kumaşın esneme oranına göre) veya az vererek çalışılmalıdır. Bu da kalıbı bir beden küçültmek yeterli olacaktır. Bu işlem temel beden için söz konusudur. Pantolon ve etek kalıplarında bir beden küçülterek uygulanamaz. Örme kumaşlar için bu sistem söz konusu değildir. Örme kumaşlar hem enine hem de boyuna esneme oranları farklı olduğundan çok farklı bir sistemle çalışılması gerekir.
Toplumda çok çeşitli vücut tipleri vardır. Hepsini ortak bir ölçüde toparlayabilmek zordur. Buradaki kalıp her 38 bedene bire bir uyum sağlaması söz konusu olmayabilir. Kişilerin boy ölçü farkları bile kalıbın farklı hazırlanması gerektirebilir. Esas olan kişinin ölçülerine göre kalıp çıkartmaktır. Türk kadının vücut yapısına göre standart 38 temel beden hazırlanmıştır. Ayrıca bu sistem hazır giyim sektöründe pek çok modelist tarafından çalışılmakta ve milyonlarca ürün satışa sunulmaktadır.
Drapaj yöntemi ile temel beden kalıbının yapılışını buradan izleyebilirsiniz.
Bu dosyada ayrıntılı olarak yapım aşamalarını pdf dosyasında indirebilirsiniz.
Ölçü Tablosu
Bel: 70 1/3= 23,3 -2= 21,3[1]
Etek Boyu:55
Belin oyuntusu kumaşın verevine geldiğinden esnemesi muhtemeldir. Bundan dolayı bel ölçüsünden pay azaltılır. Azaltılan payın miktarı kumaş yapısına göre değişir.
KALIBIN ŞABLONU
Kalıbın serisi yanlardan 1 cm verilerek yapılır.
DAİRE ETEK – MODEL: 208
Ölçü Tablosu
Bel: 70 1/6= 11,6-1 = 10,6 [2]
Etek Boyu:55
Belin oyuntusu kumaşın verevine geldiğinden esnemesi muhtemeldir. Bundan dolayı bel ölçüsünden pay azaltılır. Azaltılan payın miktarı kumaş yapısına göre değişir.
Bel ölçüsü hesaplanırken belin ölçüsünün Pİ sayısına (3,14 ) bölünmesi ile hesaplanır. Pratik kalıp hazırlamada bel 1/3 -2 = 21,3 cm şekilde hazırlanır. Önemli olan kalıbın bel ölçüsüne uyumudur.
Bel ölçüsü hesaplanırken bel ölçüsünün ½ ni Pİ sayısına (3,14 ) bölünmesi ile hesaplanır. Pratik kalıp hazırlamada bel ölçüsünü bu şekilde hazırlanabilir. Önemli olan kalıbın bel ölçüsüne uyumudur.
“Örnek Uygulamalar İle Bilgisayar Destekli Kalıp” Ekin Yayınevi, 2012
Dünyaca tanınan “Lectra” programı; kalıp hazırlamada “Moderis”, pastal atmada “Diamino” ve tasarım yapmada “Kaledo” olmak üzere üç bölümden oluşmaktadır. Türkiye’de en çok kalıp hazırlama ve pastal programı kullanılmaktadır. Hazır giyimde kalıpların hazırlanması, hazırlanan kalıpların pastalının çizilip ürünün kesilmesiyle imalata başlanır. Moderis programın işlevselliği çok seçenekli menülerden oluşmaktadır. Bu kitaptaki birinci bölüm, Moderis’de hazır giyim piyasasının ihtiyacı olan seçenekler açıklanmış, ikinci bölümde ise örnek uygulamalar ile kalıp yapım aşamaları şekillerle adım adım anlatılmıştır. Bu bölümde anlatılan modellerin kalıpları, 15 yıllık piyasa deneyimim sayesinde oluşturduğum, günün giyim alışkanlıklarını yansıtan temel kalıplardan oluşmaktadır. Üçüncü bölümde hazırlanan kalıpların Diamino’da çizilmesi anlatılmıştır. “Bilgisayar Destekli Kalıp ve Giysi Tasarımı” dersini yıldır anlatmaktayım. Bu süreçte,öğrencilere programın seçenekleri tek tek anlatıldığında akılda kalmadığını, örnek uygulamalar ile anlatıldığında ise hem akılda kaldığını hem de giysi kalıbı hazırladıkları için mutlu olduklarını gözlemledim. Buradan yola çıkarak her yıl bir fazla örnek uygulama ile derslere anlatmaya devam ettim.
Derste kullandığım bu notları geliştirerek kitap haline getirdim. Bu kitap, lise ve üniversitelerde okuyan moda tasarım ve tekstil bölümü öğrencilerine, modelistik eğitimi veren kurumlara ve Lectra programını öğrenmek isteyen herkesin başvurabileceği bir kaynak olmuştur.
Derece |
Alan |
Üniversite |
Yıl |
Lisans |
Giyim Endüstrisi ve Giyim Eğitimi |
Gazi Üniversitesi |
1983-1987 |
Yüksek Lisans |
Tekstil ve Moda Tasarımı |
Beykent Üniversitesi |
2010-2012 |
Akademik Unvanlar: Öğretim Görevlisi.
6.1. Yüksek Lisans Tezleri
“Türkiye’nin Denim Giysi İhracatının Ülkelere Göre Tasarım Farklılıkları”
6.2. Doktora Tezleri
7.1. Uluslararası Hakemli Dergilerde yayınlanan makaleler
7.2. Uluslararası bilimsel toplantılarda sunulan ve bildiri kitabında (Proceedings) basılan bildiriler
Uluslararası Antalya Moda ve Tekstil Tasarım Bienali
“Hazır Giyim Firmalarına Yönelik Büyük Beden Bayanlar İçin Pantolon Baz Kalıp Hazırlama” 2012
7.3. Yazılan Uluslararası kitaplar veya kitaplarda bölümler
7.4. Ulusal Hakemli dergilerde yayınlanan makaleler
7.5. Ulusal Bilimsel toplantılarda sunulan ve bildiri kitabında basılan bildiriler
7.6. Diğer Yayınlar
Türk Kadınının Giyim Tarihi, Lisans, Bitirme Projesi. 1987
Akdeniz Üniversitesi, Anadoludan Esintiler Sergisi, Olbia Sanat Galerisi, Antalya 05/09 Ekim 2015
KİTAPLAR;
Örnek Uygulamalar İle Bilgisayar Destekli Kalıp (Lectra Programı V6R1) Ekin Yayınevi 2012
Sem Moda Firmasının Koleksiyon Defilesi 1995 Uğur Restoran, Aydın.
Sem Moda Firmasının Koleksiyon Defilesi 1997 Belediye Meydanı, Aydın.
Young Stil Firmasının Koleksiyon Defilesi 2003 Green Park Otel, İstanbul.
Femina Firmasının Koleksiyon Defilesi 2007 Firma Binası, İstanbul.
İstanbul Gelişim Üniversitesi Dönem Sonu Sergisi Myo Fuaye Alanı, İstanbul
Katıldığı Seminer ve Kurslar :
Akdeniz Üniversitesi GSF, Vural Gökçaylı’dan “Drape”, 2012
İTKİP, “2011-2012 Yaz Trendleri”, 2011.
İTKİP, “Etkili Konuşma Eğitimi”, 2010.
İTKİP, “Etkin İletişim Becerileri”, 2010.
İTKİP, “İplik Cinsi Ve İplik Numara Tespiti”, 2010.
AR-SE, Stilistlik Kursu, 2003-2004.
| Yıllar | Görev Yerleri | Görevleri |
| 1987 – 1989 | Beypazarı Kız Meslek Lisesi | Giyim Öğretmenliği |
| 1991 – 1999 | Sem Moda | İşletme Sahibi |
| 2000 – 2004 | Young Stil | Modelist ve Stilist |
| 2005 – 2006 | Kifayet | Modelist ve Stilist |
| 2007 – 2008 | Femina | Modelhane Sorumlusu |
| 2008 – 2011 | Beykent Üniversitesi Meslek Yüksekokulu | Öğretim Görevlisi |
| 2011 – 2013 | Gelişim Üniversitesi Meslek Yüksekokulu | Öğretim Görevlisi Proğram Başkanı |
| 2013-2014 | Aydın Üniversitesi Meslek Yüksekokulu | Öğretim Görevlisi (yarı zamanlı olarak çalışmakta) |
| 2014-15 | Aydın Üniversitesi Meslek Yüksekokulu ve Plato Meslek Yüksekokulu | Öğretim Görevlisi (yarı zamanlı olarak çalışmakta) |
10.Bilimsel Kuruluşlara üyelikler
| Akademik Yıl | Dönem |
Dersin Adı |
Haftalık Ders Saati | Öğrenci Sayısı |
| 20010-2011 |
Güz |
Konfeksiyon Atölyesi | 8 | 50 |
| 2010-2011 |
Güz |
Bilgisayar Destekli Kalıp veGiysi Tasarımı | 8 | 37 |
| 2010-2011 |
Güz |
Konfeksiyon Maliyet Hesapları Ve Sipariş Takibi | 8 | 39 |
| 2010-2011 |
Bahar |
Bilgisayar Destekli Kalıp veGiysi Tasarımı | 4 | 37 |
| 2011-2012 |
Güz |
Kalıp Hazırlama I | 4 | 45 |
| 2011-2012 |
Güz |
Giysi Konsrüksiyonu | 4 | 28 |
| 2011-2012 |
Güz |
Model Uygulama Teknikleri | 4 | 28 |
| 2011-2012 |
Bahar |
Kalıp Hazırlama II | 4 | 45 |
| 2012-2013 |
Güz |
Proje Geliştirme | 2 | 48 |
| 2012-2013 |
Güz |
Mesleki Teknik Çizim | 2 | 48 |
| 2012-2013 |
Güz |
Drapaj | 4 | 52 |
| 2012-2013 |
Güz |
Giysi Üretimi I | 4 | 48 |
| 2012-2013 |
Bahar |
Drapaj | 2 | 48 |
| 2012-2013 |
Bahar |
Kalıp Hazırlama II | 4 | 52 |
| 2012-2013 |
Bahar |
Giysi Üretimi II | 4 | 48 |
| 2013-2014 |
Güz |
Konfeksiyon Teknolojisi | 3 | 100 |
| 2013-2014 |
Güz |
Kalıp Geliştirme Teknikleri | 3 | 44 |
| 2013-2014 |
Bahar |
Drapaj | 3 | 150 |
| 2013-2014 |
Bahar |
Bireysel Kostüm Tasarımı | 3 | 32 |
Bu dosyada temel kadın pantolonu likrasız dokuma kumaşlar için hazırlanmıştır. Hazır giyim sektöründe kullanılan temel kalıptır. (15 yıl hazır giyim sektöründe çalışmış ve bu firmalardan edindiğim tecrübelere göre bu kalıbı oluşturmuş durumdayım.) Pantolon ölçüleri özellikle ön ve arka ağ oyuntuları günümüz insanının giyebileceği (vücuda oturan, bıyık yapmayan) standartta kalıptır.
Likralı kumaşlar için kalıbın yapısı tamamen değişmesi gereklidir. Bu pantolon kalıbından likralı dokuma kumaşa kesilip dikildiğinde, vücut üzerinde potluklar oluşacaktır. Bunun için ağ oyuntularının, basenin ve bacak kısmının daraltılması gerekir. Likralı kalıplar hazırlanırken, kumaşın en ve boy likra oranlarına göre genişlik ve boy ölçülerinden eksiltilmesi gerekmektedir. Kumaş sadece enine esniyorsa genişlik ölçüsünden azaltılır. Günümüz modasında yüksek bel pantolon hemen hemen hiç giyilmediğinden, pantolon kalıbının beli aşağıya indirilmekte ve an form kemer çalışılmaktadır. Bu durumda esneyen kumaşlar için pens kullanılmamaktadır.
Bu dosyada temel etek kalıbı çizimi pratik olarak hazırlanmıştır. Ön ve arka kalıp üst üste çizilmiştir. Basen genişliği 1/4 ‘dü alınarak yapılmıştır. Ön ve arka etekte pensler arkada 1/2 iken önde 1/3’ne yerleştirilmiştir. Öndeki penste 1/2’sine konarak da yapılabilir.
Likrasız dokuma kumaşlar için yapılmıştır. Likralı kumaşa çalışılacağında basen ölçüsü daraltılması gerekir.
Manken üzerinden elde edilen kalıp bolluk verilmeden hazırlanır. Kalıba istenirse bolluk payı sonradan ilave edilir.
Eğer çalışacağımız beden ölçüleri cansız mankenle uyuşmuyorsa cansız manken çeşitli maddelerle (örneğin: tahta elyaf) doldurulur. 3 Boyutlu olarak manken üzerinde model çalışmaları yapılır ve bu çalışmalar kalıplara aktarılır. Bazı modellerin (drapeli, asimetrik vb.) kalıplarının biçki yöntemi ile çıkarılması zor ya da oldukça uğraştırıcıdır. Bu tür modellerin kalıplarının drapaj yöntemi ile çıkarılması işi kolaylaştırmaktadır. Drapaj çalışma, prova yapma yeteneğini kazandırır ve geliştirir.
Drapaj ile elde edilen bu kalıp bolluk ilavesizdir. İstenirse bu kalıba (modele ve kumaşa göre) pay ilave edilir.
Temel beden kalıbı biçki sistemi ile bolluk payı ilave edilerek hazırlanabilir.
